Mục đích của việc sấy lúa

Mục đích của sấy lúa là quá trình làm giảm độ ẩm của hạt đến mức an toàn để tồn trữ và vẫn giử nguyên chất lượng ban đầu. Sấy là một hoạt động sau thu hoạch quan trọng nhất của một vụ lúa. Trì hoãn sấy, sấy không hoàn tất hoặc sấy không hiệu quả sẽ giảm chất lượng hạt và gây tổn thất.

Sấy và bảo quản là các quá trình có liên quan và đôi khi có thể kết hợp trong một phần thiết bị (sấy bảo quản). Bảo quản hạt được sấy tới độ ẩm cao hơn độ ẩm chấp nhận được sẽ dẫn đến thất bại bất kể bảo quản bằng cách nào. Ngoài ra, mục đích của việc sấy lúa giúp thời gian bảo quản mong muốn lâu hơn.

Tầm quan trọng của việc sấy lúa

Tại thời điểm thu hoạch hạt lúa chứa nhiều nước. Ở mức độ ẩm cao, việc hô hấp tự nhiên trong hạt gây nên sự phân hủy hạt. Độ ẩm cao tạo điều kiện cho sự phát triển của côn trùng và nấm mốc có hại cho hạt. Độ ẩm cao cũng làm giảm tỉ lệ nảy mầm của lúa. Vì thế, sấy lúa rất quan trọng để ngăn cản sự nhiễm côn trùng và suy giảm chất lượng lúa và hạt giống.

Mục đích của sấy lúa là làm giảm độ ẩm trong lúa đến mức an toàn để bảo quản. Vì ngay cả khi bảo quản lúa có ẩm độ cao trong thời gian ngắn thì vẫn làm giảm chất lượng hạt, nên điều quan trọng là phải sấy hạt càng sớm càng tốt ngay sau khi thu hoạch, lý tưởng là trong vòng 24 giờ. Bảng 1 đưa ra khuyến nghị về độ ẩm bảo quản lúa và hạt giống (IRRI 2009) và các nguy cơ có thể xảy ra khi độ ẩm vượt các giới hạn này.

Mục đích của bảo quản là bảo đảm cho hạt khô khỏi bị côn trùng, nấm mốc, chuột chim và ngăn cho hơi ẩm thấm trở lại hạt. Vì thế, bảo quản “an toàn” hạt lúa trong thời gian lâu hơn nếu đạt được 3 điều kiện:

Hạt được sấy khô xuống độ ẩm 14% (MC) hoặc thấp hơn (xem Bảng 1).

Hạt được bảo vệ khỏi côn trùng và chuột bọ.

Hạt được bảo vệ để không bị ướt trở lại do không khí xung quanh hoặc mưa.

Công nghệ sấy lúa hiện nay

Hiện nay, trên cơ sở mẫu máy sấy SHG (không đảo gió), SRA ( có đảo gió) năng suất 4, 8, 10, 20 tấn/ mẻ do Khoa Cơ khí Công nghệ trường đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh thiết kế lắp đặt (từ những năm 1980 đến 2010) với lớp lúa (30 – 40)cm (SHG),và (40 -60 )cm, (SRA) các nhà máy sấy – xay xát lúa gạo tại ĐBSCL đã tự lắp đặt các máy sấy vĩ ngang, MSVN(hầm) năng suất (30-45) tấn/ mẻ với diện tích sàng từ (90-120)m 2 và bề dày lớp lúa (40-70)cm sử dụng 2 quạt hướng trục và lò đốt trấu rời – trấu củi để cấp nhiệt. Các máy sấy này cho thấy sự phù hợp, và những ưu điểm của nó ứng với qui mô và trình độ sản xuất của các nhà máy này, chất lượng lúa sấy chấp nhận được.

Tuy nhiên, vì tự mua quạt, lò lắp đặt vận hành theo kinh nghiệm nên đã lộ rõ những điểm điểm yếu quạt không phù hợp với bề dày lớp lúa thay đổi rộng từ 40cm đến 70cm, chưa kể đến hiệu suất của quạt khá thấp nên thời gian sấy lâu (thường lâu hơn 20 giờ/ mẻ) và tiêu thụ nhiều điện năng hơn.